Презентация "Семинар.   Тема: Современные подходы к организации образовательного процесса дошкольного образования с использованием технологии визуализации учебной информации

СЕМИНАР

Современные подходы к организации образовательного процесса дошкольного образования с использованием технологии визуализации учебной информации.

Слайд 1

Семинар  «Современные подходы к организации образовательного процесса дошкольного образования с использованием технологии визуализации учебной информации.»

Слайд 2

Цель: Современные подходы к организации образовательного процесса дошкольного образования с использованием технологии визуализации учебной информации

 Задачи:

- - повышение профессиональной компетентности  воспитателей дошкольного образования по включению визуализации информации, коммуникации, онлайн-взаимодействия, образовательных интернет-ресурсов в образовательный процесс дошкольного образования, выявление и распространение эффективного педагогического опыта дошкольного образования в данной сфере.

Слайд 3

ВСТУПИТЕЛЬНОЕ СЛОВО

   Развитие современного общества диктует особые условия организации дошкольного образования, интенсивное внедрение инноваций, новых технологий и методов работы с детьми.  Современные педагоги должны идти в ногу со временем, постоянно совершенствоваться, много читать, изучать, а это значит быть в тренде.

   Тренд - основная тенденция изменения временного ряда.Нам известно, что существуют тренды в моде, в экономике, в образовании.

Слайд 4

Современные педагоги должны идти в ногу со временем, постоянно совершенствоваться, много читать, изучать. Использовать в работе новейшие технологии.

Слайд 5

Одной из эффективных технологий активизации обучения является метод визуализации. Визуализация – это наглядный способ представления любой информации, которая лучше усваивается детьми, если есть опора на зрительный образ.

Слайд 6

Технология визуализации учебного материала перекликается с педагогической концепцией визуальной грамотности, которая возникла в конце ХХ в. в США. Эта концепция основывается на положениях о значимости визуального восприятия для человека в процессе познания мира и своего места в нем, ведущей роли образа в процессах восприятия и понимания, необходимости подготовки сознания человека к деятельности в условиях все более «визуализирующего» мира и увеличения информационной нагрузки

Слайд 7

Возможности визуализации:

• предъявление информации на экране в игровой форме;
• образно и в доступной форме преподнести новый материал;
• привлечь внимание детей;
• стимулирование развития познавательной активности воспитанников;
• развития у дошкольников исследовательского поведения.

Слайд 8

Педагогические задачи:

• обеспечение интенсификации интеллектуального развития;
• активизации познавательной деятельности;
• формирование и развитие критического и визуального мышления;
• зрительного восприятия;
• образного представления знаний и действий;
• передачи знаний и распознавания образов;
• повышения визуальной грамотности и визуальной культуры

Слайд 9

Визуализация знаний - одно из направлений использования информационно-коммуникационных технологий (ИКТ) в воспитательно -образовательном процессе детского сада.

Слайд 10

В образовательном процессе сложилось несколько техник визуализации учебной информации:

1. Таймлайн 2. Интеллект-карта 3. Скрайбинг 4. Инфографика 5 Кроссенс

6 Интерактивный плакат

Слайд 11

Инфографика – это графический способ подачи информации, данных и знаний. Основными принципами инфографики являются содержательность, смысл, легкость восприятия и аллегоричность. Для создания инфографики могут использоваться таблицы, диаграммы, графические элементы и т.д.

Слайд 12

В образовательном процессе используется инфографика следующих типов:

– инструкция,

– памятка,

– плакат,

– путеводитель,

– статистика.

Слайд 13

Инфографика в дошкольном учреждении это графический способ подачи информации, данных и знаний. Основными принципами инфографики являются содержательность, смысл, легкость восприятия и аллегоричность. Для создания инфографики могут использоваться таблицы, диаграммы, графические элементы и т.д.

Двадцатый век по праву можно назвать текстовой цивилизацией.   В повседневной жизни постоянно сталкиваемся с визуализацией информации: схемы (например, схема линий метро или схема достопримечательностей города), карты, пиктограммы (например, информационные дорожные знаки или знаки сервиса). Все это - наглядное представление информации, но инфографикой они не являются.

Слайд 14

Инфографика-плакат

Слайд 15

Инфографика-статистика

Слайд 16

Инфографика -инструкция

Слайд 17

Инфографика-путеводитель

Слайд 18

Инфографика-памятка

Слайд 19

Сторителлинг –педагогическая техника, построенная на использовании импровизированных историй с определенной структурой и героем.

Сторителлинг

Цель: захватить внимание детей с начала повествования и удерживать его в течение всей истории, вызвать симпатию к герою, донести основную мысль истории.

Сторителлинг – педагогическая техника, построенная на использовании импровизированных историй с определенной структурой и героем, направленная на решение педагогических задач обучения, наставничества, развития и мотивации.

Слайд 20

Сторителлинг в дошкольных учреждениях. Простыми словами сторителлинг – это способ передачи информации через историю (сказку, притчу).

Слайд 21

Скрайбинг – процесс визуализации сложного содержания   простым и доступным способом, во время которого зарисовка образов происходит прямо

во время передачи информации.

Скрайбинг (от английского «scribe» – набрасывать эскизы или рисунки) – это способ визуализации информации при помощи графических символов, просто и понятно отображающих ее содержание и внутренние связи. Техника скрайбинга была изобретена британским художником Эндрю Парком. Выступление в технике скрайбинга – это прежде всего искусство сопровождения произносимой речи «на лету» рисунками фломастером на белой доске (или листе бумаги). Как правило, иллюстрируются ключевые моменты рассказа и взаимосвязи между ними. Создание ярких образов вызывает у слушателя визуальные ассоциации с произносимой речью, что обеспечивает высокий процент усвоения информации.

 Слайд 22

Скрайбинг в дошкольных учреждениях : рисованный, аппликационный, магнитный, онлайн-скрайбинг и видеоскрайбинг.

Рисованный скрайбинг является классическим скрайбингом. Художник (скрайбер) изображает картинки, схемы, диаграммы, записывает ключевые слова. Это происходит параллельно с произносимым текстом.

Аппликационный скрайбинг – техника, при которой на произвольный фон накладываются или наклеиваются готовые изображения, которые соответствуют произносимому тексту. Магнитный скрайбинг является разновидностью аппликационного, единственное отличие – готовые изображения крепятся магнитами на презентационную магнитную доску.

При создании онлайн-скрайбинга используются специальные программы и онлайн-сервисы.

Слайд 23

Скетчи – визуальные карты. Они строятся на важных мыслях. Скетчи создаются в реальном времени, когда вы слушаете чью-то речь или внимаете какую-либо информацию. И эту информацию можно запечатлеть в разных формах. Линейная, лучеобразная, вертикальная, траекториальная, модульная, небоскребы, попкорн. Скетч (англ. sketch «эскиз, набросок, зарисовка») учит учащихся осмысливать, преобразовывать и запоминать информацию, делая простые эскизы на бумаге ручкой. Чтобы создавать скетчи необязательно хорошо рисовать. Также можно использовать онлайн-инструменты: mrdoob.com, sketchtoy.com, muro.deviantart.com.

Слайд 24

     Термин«скетч». Произошло это понятие от английского слова «sketch», что значит «набросок» или «делать наброски». Суть скетча – быстро передать первые впечатления. Слово «скетч» многогранно, и, как любой омоним, имеет несколько значений.       Скетч – это быстрые (в буквальном смысле нарисованные за несколько секунд или минут) рисунки от руки, похожие на наброски, эскизы, этюды, зарисовки.

Слайд 25-26-27

Другими словами, скетч – это определённая техника быстрого создания простых рисунков, быстрое рисование чего-либо (часто грубоватое и хаотичное) без прорисовки множества деталей.

Слайд 28

Кластер – (в переводе с английского – скопление, гроздь, пучок), совокупность, объединение нескольких однородных элементов, предметов.

Кластер (кисть, гроздь) - графическая форма организации информации, основанная на выделении смысловых единиц, которые фиксируются в виде схемы с обозначением всех связей между ними. Он представляет собой изображение, способствующее систематизации и обобщению учебного материала,  позволяет охватить большое количество информации, вовлекая всех участников коллектива в обучающий процесс. 

Слайд 29

Кластер - это графический прием, систематизирующий материал.

 Слайд 30

Кластер «Солнышко» Тема: «Здоровый образ жизни»

Слайд 31

Групповой кластер подразумевает распределение фрагментов одной темы по группам  и составление коллективного рассказа.

Слайд 32

Бумажный кластер детям дают карточки с картинками на заданную тему. Рассматривают и располагают  их. Затем  кластеры проверяют , обсуждают и оценивают.

Слайд 33

Арт-кластер (кластер с картинками)

Слайд 34

Предметный Арт-кластер

Слайд 35

В работе над кластерами необходимо соблюдать следующие правила:

1. Не бояться записывать все, что приходит на ум. Дать волю воображению и интуиции. 2. Продолжать работу, пока не кончится время или идеи не иссякнут. 3. Постараться построить как можно больше связей. Не следовать по заранее определенному плану.

Слайд 36

КРОССЕНС -пересечение смыслов. Девять изображений расставлены так, что каждая картинка имеет связь с предыдущей и последующей, а центральная объединяет по  смыслу сразу все. Кроссенс – это загадка, ребус, головоломка.   

Слайд 37

Кроссенс – это головоломка нового поколения, позволяющая проводить ассоциации между изображениями. Использование техники кроссенс способствует формированию креативности, сотрудничества, коммуникации и критического мышления обучающихся.

Кроссенс применяют:

• при определении темы и цели урока (занятия);
• при изучении нового материала, в качестве постановки проблемной ситуации;
• при закреплении и обобщении изученного материала;
• при подведении итога работы в качестве рефлексии.

Слайд 38-39

Алгоритм создания кроссенса

Слайд 40-41 Примеры кроссенса

Слайд 42

Интеллектуальная карта – это уникальный и простой метод запоминания и систематизации информации, с помощью которого развиваются как творческие, так и речевые способности детей, активизируется память и мышление. Слайд 43

Метод интеллект-карт основывается на наглядно-образном мышлении ребенка, который является основным в дошкольном возрасте.

Применение интеллект-карт побуждает ребёнка к изображению и осмыслению окружающего мира.

Слайд 44

Интеллектуальная карта «Овощи»

Слайд 45

Интеллектуальная карта «Животные»

Слайд 46

Общие требования к составлению любой интеллект – карты.

• Главная идея обводится в центре страницы.
• Лист располагается горизонтально.
• Писать надо разборчиво печатными заглавными буквами.
• Для каждого ключевого момента проводятся расходящиеся от центра ответвления (в любом направлении), используя ручки, карандаши или фломастеры разного цвета.
• Каждая мысль обводится.
• В процессе моделирования добавляются символы и иллюстрации.

Наглядность представлена в виде предметов, объектов, рисунков и т.д.

Слайд 47

Таймлайн (от англ. timeline – букв. «линия времени») – это временная шкала, прямой отрезок, на который в хронологической последовательности наносятся события. Линии или ленты времени используются при работе с биографиями или творчеством писателя, а также для формирования у учащихся системного взгляда на исторические процессы. Другая сфера использования таймлайнов – управление проектами. Таймлайны в проектной деятельности помогают участникам отмечать и видеть этапы реализации проекта, сроки его окончания.

Слайд 48

Облако слов - это форма визуализации данных, представляющая собой набор ключевых слов и словосочетаний. Важность каждого ключевого слова обозначается размером шрифта или цветом. Чем крупнее шрифт, тем чаще ключевое слово употребляется в тексте.

С помощью сервисов, позволяющих создавать облако слов, формируются благоприятные условия для развития пространственного и критического мышления, аналитических способностей обучающихся; совершенствуются навыки структурирования, классификации и моделирования, умение выделять главное; развивается творчество и способность к непрерывному самообразованию.

Слайд 49

Облака слов из проектов детей по теме : “ Моя семья – моё богатство”

Слайд 50

А эта бабочка нам помогала при изучении домашних животных

Слайд 51

Интерактивный плакат - электронный учебный плакат, содержащий интерактивные элементы, осуществляющие навигацию, которая позволяет отобразить необходимую графическую, звуковую, видеоинформацию и статический текст, современное многофункциональное наглядное средство обучения, имеющее интерактивную навигацию: ссылки, интерактивные кнопки перехода, области текстового и цифрового ввода.

Слайд 52

Преимуществами интерактивного плаката являются:

• высокая интерактивность
• простота в использовании
• богатый визуальный материал
• групповой и индивидуальный подход
• материалы рабочих программ можно представлять в виде логически завершенных отдельных фрагментов, что позволяет педагогу конструировать занятия в соответствии со своими задачами

Слайд 53-54-55

Примеры интерактивных плакатов 

Слайд 56

Вывод: современному педагогу необходимо уметь проектировать учебные  занятия с использованием современных средств визуализации, которые не только иллюстрируют учебный материал, но и стимулируют мыслительную и познавательную деятельность дошкольников, развивают красивую грамотную речь, творческое мышление, уверенность в выступлениях на публике, развивают воображение, способствуют раскрытию талантов и самовыражению. 

Слайд 57

Удачи Вам, творчества и мудрости в педагогической работе!

Список использованных источников

1.Инфографика. Юный интернет-пользователь в 2013 году [Электронный ресурс].–Режим доступа:http://www.ligainternet.ru/news/news-detail.php?ID=2663.–

2.Шаталов,В.Ф. Куда и как исчезли тройки. Из опыта работы школ Донецка / В. Ф. Шаталов; Предисл. В. В. Давыдова. – М.: «Педагогика», 1980.

3.Ермолаева,Ж.Е., Герасимова,И.Н., Лапухова,О.В. Инфографика как способ визуализации учебной информации // Концепт.–2014. –№ 11. [Электронный ресурс].– Режим доступа:http://e-koncept.ru/2014/14302.htm.

4.Инфографика // Википедия[Электронный ресурс].–Режим доступа: https://goo.gl/eUP9Tq. – Дата доступа: 01.10.2015.

Тэма «Выкарыстанне дыдактычных гульняў у развіцці маўлення дзяцей дашкольнага ўзросту»

Абагульніў вопыт выхавальнік вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі Лаўская Г. Н.

У вопыце прапанаваныя дыдактычныя гульні для выкарыстання на занятках па развіцці маўлення і па-за іх.
а) для ўзбагачэння слоўніка дзяцей;

б) для фарміравання граматычнага ладу маўлення;
у) для фарміравання гукавой культуры маўлення;
г) для развіцця складнай гаворкі;

Педагог таксама паказаў на практыцы слоўных дыдактычных гульняў як
фізкультхвілінак, чистоговорок і скарагаворак, загадак, лічылак , потешек.

У вопыце шырока прадстаўлены комплексы пальчиковой гімнастыкі.

Тэма: »Чараўніца вада» -вопыт па экалагічнаму выхаванню ў групе «Фантазеры»»

Абагульніў вопыт выхавальнік першай кваліфікацыйнай катэгорыі  Жарко М. І.
У дадзеным вопыце педагог надае ўвагу пошукавай дзейнасці, якая дапамагае выявіць прычыны, з'явы, заканамерныя сувязі ў прыродзе.
Правядзенне досведаў таксама спрыяе падтрыманню пазнавальнага цікавасці да свету прыроды(вады).
Асноўная мэта работы - развіцце разумовай дзейнасці дзяцей, здольнасці абагульняць, выкарыстанне набытых ведаў у самастойнай дзейнасці.

Тэма: «Пошукава - пазнавальная дзейнасць дзяцей у прыродзе»- вопыт па экалагічнаму выхаванню ўстарэйшай групе

Абагульніў вопыт выхавальнік першай кваліфікацыйнай катэгорыі Бізун Л. М.
У дадзеным вопыце педагог надае ўвагу фарміравання дыялектычнага мыслення, г. зн. здольнасці бачыць разнастайнасць свету ў сістэме узаемасувязяў.
Правядзенне досведаў так жа спрыяе падтрыманню пазнавальнага цікавасці да свету прыроды.
Асноўная мэта работы - развіцце цікавасці да вывучэння жывой і нежывой прыроды, фарміраванне пазнавальнай патрэбы дзяцей, развіваць назіральнасць і разумовыя здольнасці, выкарыстанне набытых ведаў у самастойнай дзейнасці.

Тэма: Эмацыйная кампетэнтнасць як спосаб маральнай рэгуляцыі паводзін

Абагульніў вопыт педагог-псіхолаг першай кваліфікацыйнай катэгорыі Юрасова Е. Н.
У дадзеным вопыце педагог - псіхолаг надае вялікую ўвагу эмацыйнай кампетэнтнасці як псіхолага - педагагічнай праблеме.
Асноўная ідэя работы - праз сістэму спецыяльных заняткаў, практыкаванняў арганізаваць формы і віды працы па фарміраванні кампанентаў эмацыйнай кампетэнцыі ў дзяцей старэйшага дашкольнага ўзросту.

Тэма: Развіцце складнай гаворкі дзяцей з агульным недаразвіццем маўлення ў старэйшай групе

Абагульніў вопыт настаўнік - дэфектолаг першай кваліфікацыйнай катэгорыі  Лабодина Е. М.

У працы настаўнік - дэфектолаг перабольшыла свой вопыт, сфармулявала мэта для больш паспяховага развіцця складнай гаворкі дзяцей;
1.Сістэматычная работа па фарміраванню і замацаванню лексикограмматических катэгорый;
2.Фарміраванне навыкаў маўленчага зносін на занятках і ў штодзенным жыцці;
3.Развіцце самакантролю дзяцей за ўласнай прамовай.

Тэма: «Нетрадыцыйныя формы ўзаемадзеяння дашкольнай установы з сям'ей»

Абагульніў вопыт выхавальнік першай кваліфікацыйнай катэгорыі Савіцкая С. М.
У дадзеным педагагічным вопыце педагог ставіў перад сабой мэту — стварэнне максімальна спрыяльных умоў для выхавання, развіцця дзяцей у сям'і і дзіцячым садзе.
Педагог шырока прадставіў на практыцы групавую і індывідуальную працу з бацькамі, накіраваную на гуманізацыю падыходу да дзяцей. Шырока прадстаўлены кансультацыі, заняткі, псіхолага - педагагічныя практыкумы, трэнінгі зносін, дзелавыя гульні.

Тэма: «Фарміраванне асноў экалагічнай свядомасці ў старэйшых дашкольнікаў»

Абагульніў вопыт выхавальнік першай кваліфікацыйнай катэгорыі Шапавалава Т. В.
У дадзеным вопыце педагог надае вялікую ўвагу развіццю асноў экалагічнага свядомасці - гэта першараднае месца ў эмацыйна - афарбаваных адносінах з прир0дой, якія неаднаразова зацвярджаюцца агульнай мэтай - выклікаць у дзіцяці пачуцце радасці, здзіўлення і задавальнення пры зносінах з прыродай.

Тэма: «Развіцце мастацка — творчых здольнасцяў дашкольнікаў у працэсе малявання і азнаямлення з мастацтвам»

Абагульніў вопыт выхавальнік вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі  Калінка А. А.
У працэсе працы педагог фармаваў мастацка - творчыя здольнасці дзяцей дашкольнага ўзросту, ознакамливал дзяцей з дэкаратыўна -прыкладным мастацтвам і культурай.
Асноўная мэта — развіцце творчай актыўнасці і мастацкіх здольнасцяў дзяцей дашкольнага ўзросту ў маляванні.

Тэма: «Фарміраванне прасторавых функцый у дзяцей дашкольнага ўзросту, як аднаго з асноўных напрамкаў папярэджання дисграфии і дыслексіі ў малодшых школьнікаў»

Абагульніў вопыт настаўнік - дэфектолаг вышэйшай  кваліфікацыйнай катэгорыі Якупава Л. М.

У вопыце настаўніка - дэфектолага прасочваецца асноўная задача па арыенціроўцы дзіцяці - дашкольніка ў прасторы. Неабходным умовай папярэджання дыслексіі і дисграфии з'яўляецца фарміраванне прасторавых адносін у сістэме пастаянных сістэматычных ведаў па ўспрыманні і карэкцыі звукопроизношения, па зліцці гукаў у склады, развіццю слоўніка - гэта сфармавала асноўную мэта вопыту педагога.

Тэма: «Развівальная гульня як сродак разумовага выхавання ў старэйшым дашкольным узросце»

Абагульніў вопыт выхавальнік першай кваліфікацыйнай катэгорыі  Кокша Т. А.

У дадзеным вопыце прадстаўлена сістэма работы па выкарыстанні
якія развіваюць гульняў і іх мадыфікацый, якія накіраваны на развіцце пазнавальных працэсаў у дзяцей старэйшага дашкольнага ўзросту: сэнсарных працэсаў, увагі, памяці, мыслення і ўяўлення.

Адным з умоў павышэння якасці работы дашкольнай установы з'яўляецца дыферэнцаванае аказанне дапамогі педагогам на аснове дыягностыкі іх прафесійнага ўзроўню. Задача намесніка загадчыка па асноўнай дзейнасці – аказаць дапамогу канкрэтнаму выхавальніку ў вырашэнні тых праблем, якія выклікаюць у яго цяжкасць або з'яўляюцца прадметам яго інтарэсаў. Аднак эфектыўнасць працы ў канчатковым выніку вызначаецца самастойнай працай педагога, яго самаадукацыяй. Пастаянная праца педагога над удасканаленнем свайго развіцця важная ў сілу спецыфікі педагагічнай дзейнасці, накіраванай на развіццё і выхавання дзіцяці. Педагогу не абысціся без сур'езных ведаў педагагічных і псіхалагічных асноў навучання і выхавання, без ўсебаковай інфармаванасці і кампетэнтнасці ў вылучаныя жыццём і прафесійнай дзейнасцю пытаннях. Толькі шляхам самаадукацыі і творчых пошукаў педагог прыйдзе да свайму майстэрству. Менавіта таму пастаяннае імкненне да самаўдасканалення павінна стаць патрэбай кожнага педагога дашкольнай установы.
Самаадукацыя – гэта мэтанакіраваная праца педагога па пашырэнню і паглыбленню сваіх тэарэтычных ведаў, удасканаленне наяўных і набыццё новых прафесійных навыкаў і ўменняў у святле сучасных патрабаванняў педагагічнай і псіхалагічнай навук. Педагог павінен на працягу навучальнага года або іншага перыяду часу паглыблена займацца праблемай, рашэнне якой выклікае пэўныя цяжкасці або якая з'яўляецца прадметам яго асаблівай цікавасці.
Самаадукацыя педагога дашкольнай установы шматгранна і шматпланава. Асноўнымі напрамкамі ў сістэме самаадукацыі педагогаў дашкольнай установы могуць быць:

• Азнаямленне з новымі нарматыўнымі дакументамі па пытаннях дашкольнай адукацыі;

• Вывучэнне вучэбнай і навукова-метадычнай літаратуры;

• Азнаямленне з новымі дасягненнямі педагогікі, дзіцячай псіхалогіі, анатоміі, фізіялогіі;

• Вывучэнне новых педагагічных тэхналогій;

• Азнакамленне з перадавой практыкай дашкольных устаноў;

• Павышэнне агульнакультурнага ўзроўню.

Рэалізуючы дыферэнцыраваны падыход у вызначэнні вядучых напрамкаў прафесійнага развіцця педагогаў, можна парэкамендаваць наступную тэматыку самаадукацыі адпаведна вопыту і педагагічнаму стажу.

Для выхавальнікаў, якія працуюць звыш 5 гадоў:Авалоданне спосабамі праектавання адукацыйнага працэсу з мэтай павышэння яго эфектыўнасці і якасці ва ўмовах варыятыўнай адукацыі;

• Фарміраванне ўмення аналізаваць навукова-метадычную літаратуру, прымяненне атрыманых ведаў на практыцы, актывізацыя творчых здольнасцяў.

Для вопытных, творча-працуючых выхавальнікаў:

• Развіццё здольнасцяў да праектавання ўласнай дзейнасці ў кантэксце тэндэнцый развіцця псіхолага-педагагічнай навукі і сацыяльнага заказу грамадства;

• Праява творчага патэнцыялу педагога;

• Развіццё даследчай дзейнасці.

У празаічных i паэтычных творах беларускай мастацкай літаратуры адкрываецца i тлумачыцца дзіцяці жыццё грамадства i прыроды, свет чалавечых пачуццяўi узаемаадносін, развіваюцца ўяўленні, узбагачаюцца эмоцыі, даюцца цудоўныя вобразы. Гэтыя вобразы па свайму ўздзеянню розныя: праз апавяданні  дзеці  пазнаюць лаканічнасць i дакладнасць слова; у творах малога фальклорнага жанру i вершах улоуліваюць музыкальнасць, напеўнасць, рытмічнасць; літаратурныя i народныя казкі раскрываюць перад імі яе трапнасць i выразнасць, багатства роднай мовы жывымі вобразнымі характарыстыкамі, параўнаннямі.

Перад педагогамі дашкольных устаноў вучэбгая праграма  ставіць задачы:

па-першае, вызначаць тыя творы мастацкай літаратуры, якія дзецям патрэбна прачытаць, расказаць, вывучыць на памяць; выхоўваць у дзяцей любоў да мастацкага слова, павагу да кнігі;

па-другое, кожны мастацкі твор трэба давесц да дзяцей як твор мастацтва, раскрыць яго задуму, зацікавіць слухачоў эмацыянальнымі адносінамі літаратурных персанажаў, ixпачуццяміi учынкамі.

Уменне ўспрымаць літаратурны твор, усведамляць разам са зместам элементы мастацкай выразнасці само па сабе да дзіцяці не прыходзіць: яго трэба развіваць i выхоўваць з самага ранняга ўзросту. 3 гэтай нагоды выхавацелю, перад тым як знаёміць дзяцей з твopaмi, неабходна зразумець iўспрыняць ix, сумець прааналізаваць змест, вызначыць мастацкую форму, а таксама авалодаць, тэхнікай чытання i расказвання, ведаць біяграфічныя  звесткі аб аўтары мастацкага твора.

Метады i прыёмы азнаямлення дзяцей з мастацкай літаратурай

Знаёмства з твopaмi мастацкай літаратуры (чытанне, расказванне, завучванне, пераказ, драматызацыя) ажыццяўляецца на занятках, а часцей за ўсё ў штодзённым жыцці.

Як вядома, слуханне i разумение — гэта першая ступень авалодвання мовай. Таму, калі дзеці слухаюць выхавальніка,  яны вучацца разумець пачутае, успрымаць беларускую мову. Пажадана, каб педагог не толью чытаў тэксты, але i расказваўi, каб лагічна даносіў думку, каб мова яго была прыгожая iмастацкі выразная. Выхавацель перад чытаннем твора расказвае аб рэальных падзеях, фактах, якія знайшлі адлюстраванне ў гэтым мастацкім творы. Такім чынам, аутарскі тэкст набывае для дзяцей большую значнасць i важнасць. Потым выхавацель гутарыць аб прачытаным з мэтай высвятлення, што цікавага дзеці пазналіў гэтым творы.

Каб навучыць дзяцей слухаць мастацкі  твор, дапамагчы iмзасвоіць яго змест iэмацыянальны настрой, выхавацель, акрамя выразнага чытання, выкарыстоўвае дадатковыя метадычныя прыёмы, якія развіваюць навыкіi уменні слухання, запамінання i разумення. Гэта могуць быць:

• паўторнае чытанне тэкста;
• паўторнае чытанне асобных яго частак;
• тлумачэнне значэнняў незразумелых слоў.

Чытанне мастацкага твора можа суправаджацца:

1)   гулънёвымі дзеяннямі дзяцей;

2)прадметнай нагляднасцю (разгляд цацак, прадметаў, ілюстрацый у кнігах, падбор i разгляд карцін, якія па зместу супадаюць з мастацкім творам, напрыклад апісанне прыроды i г. д.).

3)чытаннем у спалучэнні з музыкай;

4)славеснай дапамогай (пастаноўка пасля чытання пошукавых пытанняў (чым спадабаўся герой?); параўнанне з падобным ціпроцілеглым выпадкам з жыцця дзяцей альбо з другога мастацкага твора; падказванне слоў-эпітэтаў, называнне абагульняючай істотнай рысы вобраза (рашучы, добры, мужны) пры адказах дзяцеи);

5) спалучэннем чытання з тэатральным паказам, інсцэніраваннем (драматызацыя урыўкаў твораў, імітацыя дзеянняў пры расказванні верша, апавядання, казкі).

Чым меншы ўзрост дзіцяці, тым больш яму патрэбны гульнёвыя дзеянні, прадметная нагляднасць, якія б суправаджалі чытанне. Старэйшыя ж дашкольнікі могуць засвойваць прачытанае пры дапамозе славеснай падтрымкі.

Дзецям абавязкова патрэбна некалькі разоў чытаць адзінi той жа твор. Яны любяць слухаць ужо знаёмыя апавяданні, казкі, вершы. Паўторнае эмацыянальнае перажыванне праслуханага мастацкага твора вядзе да лепшага засваення яго зместу, дае магчымасць дзецям глыбей асэнсаваць падзеі, учынкі герояў.

Замацаванню прачытанага садзейнічае гутарка аб праслуханых творах (казках, апавяданнях, вершах iг.д.). Гутаркі пас­ля азнаямлення з творамі дапамагаюць вызначыць жанр, асноўны змест, сродкі мастацкай выразнасці. Гутарка дапамагае вучыць дзяцей аналізаваць змест прачытанага твора. Для таго каб прааналізаваць літаратурны твор, неабходна перш за ўсё адыйсці ад дробязнага апытальнага аналізу, бо ён перашкаджае ўспрыманню вобраза iўсяго твора ўвогуле. Патрэбна выкарыстоўваць разнастайныя пытанні, якія б садзейнічалі аналітычнай i эмацыянальнай дзейнасці дзяцей:

>    Якія пачуцці выклікаў у вас твор?

>    Што вас больш за ўсё ў творы ўсхвалявала, абрадавала, засмуціла? Чаму?

>    Што вы можаце сказаць пра героя? Ці падабаецца вам яго ўчынак? Чаму?

>    Хацеў бы ты дапамагчы герою? Што б зpaбiў, як дапамог?

>    Што б ты пaраіў герою?

>  Што б ты зpaбiў, калі б апынуўся на яго месцы?
Такая пастаноўка пытанняў дае дзіцяці магчымасць выказаць свае пачуцціi думкі, гэта значыць падтрымаць ініцыятыву дзяцей, icцi ад дзяцей.

Пры знаёмстве з мастацкай літаратурай можна выкарыстоўваць iіншыя прыёмы, напрыклад:

♦    разглядванне ілюстрацый з мэтай накаплення у дашкольнікаў уяуленняў аб тым, як малюнкі мастакоў дапамагаюць зразумець твор;

♦    славесныя замалёукі. Дзеці расказваюць аб тым, як яны прадстаўляюць герояў твора, як яны выглядаюць, у чым апрануты, дзе знаходзяцца i г. д.

Потым можна прапанаваць дзецям зрабіць малюнкі да зместа мастацкага твора альбо асобнага эпізода, сабраць усе малюнкі да мастацкага твора i скласці "кніжку-малышку". Да кожнага эпізода дзеці прыдумваюць сказ, што у выніку з'яуляецца планам для дзіцячага пераказу твора. Дзеці майструюць вокладку, пераплёт, i атрымліваецца прадукт калектыўнай працы дзяцей — кніжка.

Акрамя прыёмаў, яюя садзейнічаюць слуханню, запамінанню i разуменню мастацкіх твораў, выхавацель можа выкарыстоўваць пры знаёмстве дзяцей з мастацкай літаратурай такія прыёмы, якія садзейнічаюць развіццю выразнага маўлення дзіцяці. Педагагічнае майстэрства выхавацеля павінна быць накіравана на тое, каб дзіця атрымала эстэтычную асалоду ў час слухання мастацкага твору, заўважыла яе маўленчую, яскравую, трапную, мілагучную мову. Каб замацаваць заўважаныя ў творы прыгожыя словы ў слоуніку дзяцей, можна выкарыстаць прыём падбору мастацкіх азначэнняў да той цііншай рэчы, з'явы, вобраза. Выхавацель павінен звярнуць увагу дзіцяціi на эпітэты, параўнанні, якія ёсць у творы.

Станоўча спрыяе развіццю вобразнага маўлення дзіцяці мастацкі пераказ твора, казкі.Taкi прыём, як расказванне ад імя аднаго з герояў казкіці апавядання, дапаможа дзіцяці перадаць яго асаблівасці.

Мастацкія творы беларускіх пісьменнікаўi паэтаў знаёмяць дзяцей з прыгожымі параўнаннямі, трапнымі выразамі прыказкамі, прымаўкамі, якія паэтызуюць мову дашкольнікаў, робяць больш  вобразнай.

Вялікую ролю ў развіцці вобразнага маўлення дзяцей выконвае гульня-драматызацыя. Дзеціў час гульні-драматызацыі не толькі авалодваюць зместам мастацкага твора, але i вучацца перадаваць аўтарскі тэкст, выконваць ролі.

Разгортванне сюжэтна-ролевай гульні на падставе літаратурнага твора, выкарыстанне гульнёвых сітуацый - гэта таксама цікавыя прыёмы ў рабоце з дзецьмі.

Эфектыўнасць выкарыстаных разнастайных прыёмаў у ра­боце з дашкольшкамі будзе залежыць у асноўным ад майстэрства выхавацеля i яго зацікаўленасці, ад мэты, якую ён паставіў перад сабой i дзецьмі.

Формы работы па азнаямленню дзяцей з мастацкай літаратурай

Важным момантам пры знаёмстве з мастацкімі творамі  з'яўляецца расказ выхавацеля аб пісьменніках i паэтах. Ужо з чатырохгадовага ўзросту дзяцей неабходна знаёмщь з прозвішчаміаўтараў кніг. Творчыя біяграфіі паэтаўiпісьменнікаў дашкольнікізасвоіць не могуць, але ж асобныя эпізоды з ix жыцця, расказаныя дарослымі дзецям, у ix памяці ўсё ж такі надоўуга захоўваюцца. Пачынаючы з групы "Чамучкі" (пяты год жыцця дзяцей), праводзяцца кароткія, але змястоўныя гутаркі аб кнігах,  пісьменніках, паэтах. Аднак спецыяльныя заняткі па азнаямленню дзя­цей з жыццём i творчасцю пісьменнікаў i паэтаўiixкнігамiправодзяцца у старэйшай групе .

Выхавацель з дапамогай пытанняў высвятляе, як называюць тых людзей, якія пішуць апавяданні, вершы; якіх паэтаўiпісьменнікаў ведаюць дзеці, якія кнігі ім вядомы, хто  ведае, аб чым у ix расказваецца. Можна разгледзець з дзецьмі кнігі. Можна прапанаваць  успомніць твор па памяці.

Літаратурнаму развіццю дзяцей садзейнічаюць літаратурныя ранішнікі, вечарыны, прысвечаныя творчасціпісьменніка ці паэта,  вечары казак, загадак, літаратурныя віктарыны па творах аднаго цінекалькіхх знаёмых пісьменнікаў. У такіх мерапрыемствах пажаданы i актыўны ўдзел бацькоў. Гэтыя формы работы з дзецьмінакіраваны на фарміраванне станоўчых эмацыянальных адносін  да мастацкіх твораўi  беражлівых адносін да кнігi.

Для мэтанакіраванай працы па азнаямленню дашкольнікаў з беларускай мастацкай літаратурай патрэбна стварыць неабходныя ўмовы, якія б спрыялі выхаванню ў дзяцей цікавасці да малых фальклорных форм, мастацкіх твораў бсларускіх пісьменнікаў i паэтаў. У кожнай узроставай групе   выха­вацель абсталюе інфармацыйныя цэнтры — кутокі кніг.  Бібліятэчкі кніжных куточкаў у групавых пакоях час ад часу аднаўляюцца партрэтамі пісьменнікаў i ix кнігамі. 

Акрамя працы выхавацеля, вялікая роля ў азнаямленні дзя­цей з творамі беларускіх пісьменнікаў  i паэтаў належыць бацькам выхаванцаў дзщячага сада, бо асновай усёй педагогікі з'яўляецца цесная сувязь бацькоў i дзяцей.  Ад таго, якія адносіны будуць у бацькоўда роднай мовы, беларускай культуры, будуць залежаць адносіны дзяцей да спадчыны.

Першараднай задачай устаноў дашкольнай адукацыі з'яўляецца выбудоўванне сістэмы планавання для арганізацыі адукацыйнага працэсу, якая ўключае: распрацоўку вучэбнага плана для кожнай узроставай групы, зацверджанага кіраўніком дашкольнай установы; раскладу спецыяльна арганізаваных формаў дзейнасці па адукацыйным абласцям вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі; циклограмму сумеснай дзейнасці дзяцей і педагогаў; вылучэнне часу для самастойнай дзейнасці дзяцей, вызначэнне дзён і працягласці заняткаў для арганізацыі адукацыйных паслуг звыш базавага кампанента згодна з вучэбнай праграме дашкольнай адукацыі і Тыпавым вучэбным планам дашкольнай адукацыі і інш.; тым на год у адпаведнасці з узростам выхаванцаў; перспектыўнага, каляндарнага планавання. Планаванне – працэс працаёмкі і творчы, які патрабуе ад педагога глыбокіх ведаў вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, яе дыдактычных прынцыпаў, узроставых магчымасцяў і асаблівасцяў выхаванцаў, патрабаванняў, што прад'яўляюцца да планавання адукацыйнага працэсу. У планаванні павінны быць прадугледжаны канчатковыя і прамежкавыя мэты і задачы, сродкі і спосабы дасягнення вынікаў. Арганізацыя адукацыйнага працэсу ўключае аптымальнае чаргаванне відаў дзіцячай дзейнасці: спецыяльна арганізаванай і нерэгламентырованным дзейнасці выхаванцаў. Спецыяльна арганізаваная дзейнасць выхаванцаў – гэта рэгламентаваныя тыпавым вучэбным планам дашкольнай адукацыі гульня, занятак, арганізаваныя з улікам заканамернасцяў іх развіцця ў раннім і дашкольным узросце.Нерегламентированная дзейнасць выхаванцаў – гэта гульня і іншыя віды дзейнасці ў распарадку дня, якія арганізуюцца з удзелам дарослага, так і пры ўскосным яго кіраўніцтве. У распарадку дня спецыяльна арганізаваная дзейнасць выступае ў якасці спадарожнай іншым відах дзейнасці. Абавязкова ў планаванні павінна прасочвацца інтэграцыя адукацыйных абласцей. Мэты і задачы павінны быць выразнымі, канкрэтнымі, зразумелымі, рэальнымі, вымерна і дасягальным, адпаведнымі напрамках і адукацыйным абласцям вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі і ўзросту дзяцей. Ключавымі словамі фармулёўкі мэтаў, адукацыйных, развіваючых і выхаваўчых задач могуць быць: «фарміраваць паняцце», «пашырыць уяўленне», «развіваць уменне параўноўваць», «развіваць пазнавальны інтарэс», «спрыяць развіццю», «выхоўваць эстэтычнае ўспрыманне», «выхоўваць культуру паводзін» і г. д. Адным з аптымальных умоў рэалізацыі вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі з'яўляецца тэматычны падыход да планавання адукацыйнага працэсу, у якім мяркуецца вылучэнне вядучай тэмы дня, тыдня. Тэматычны падыход да планавання прадугледжвае распрацоўку тэм: з улікам цыклічнасці года, сезонных змяненняў і з'яў у прыродзе, дзяржаўных і народных святаў, пазнанне прыроднага і рукатворнага свету, роднага краю, сябе, свету, соцыума, працоўнай дзейнасці людзей і інш. Распрацаваныя педагогам тэмы на год, у рамках якіх вырашаюцца адукацыйныя, развіваючыя і выхаваўчыя задачы, павінны быць сацыяльна значнымі для грамадства, сям'і і дзяржавы, адпавядаць мэтам, задачам і зместу, напрамкаў і адукацыйных абласцей вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, быць пазнавальнымі і цікавымі для выхаванцаў. Напрыклад, тэма, адпаведная кірунку «Сацыяльна-маральнае і асобаснае развіццё», раскрываецца праз адукацыйныя вобласці «Дзіця і грамадства», «Дзіця і прырода» і інтэгруецца з адукацыйнай вобласці «Мастацтва» (чытаннем мастацкай літаратуры, музыкай, з прадуктыўнай дзейнасцю дзяцей у мастацкай творчасці і інш.). Змест адукацыйнай вобласці «Развіццё маўлення і культура маўленчых зносін» напрамкі «Маўленчае развіццё» можа інтэгравацца з адукацыйнай вобласці «Мастацтва» (мастацкая літаратура і інш.). Інтэграцыя зместу адукацыйнай вобласці «Мастацтва» (успрыманне твораў выяўленчага мастацтва, маляванне, аплікацыя, лепка, канструяванне) можа ажыццяўляцца з іншымі адукацыйнымі абласцямі, напрыклад, «Дзіця і грамадства» і інш. і адлюстроўваецца ў навучальным плане групы другога ранняга ўзросту. Задачы адукацыйнай вобласці «Развіццё маўлення і культура маўленчых зносін» інтэгруюцца з усімі адукацыйнымі абласцямі праз усе віды дзіцячай дзейнасці і вырашаюцца ў сумеснай з дарослымі і дзецьмі дзейнасці ва ўмовах спецыяльна арганізаванай маўленчай асяроддзя. Забяспечваецца інтэграцыя адукацыйнай вобласці «Фізічная культура» з адукацыйнай вобласці «Дзіця і грамадства» (напрыклад, «Здароўе і асабістая гігіена», «Бяспека жыццядзейнасці» і інш.), а таксама ў цеснай ўзаемасувязі з іншымі адукацыйнымі галінамі і відамі дзіцячай дзейнасці (напрыклад, інтэграцыя рухаў і гульнявой дзейнасці). Такі падыход да планавання ў дашкольнай установе забяспечыць матывацыю, змястоўнасць і прадуктыўнасць адукацыйнага працэсу. У якасці аднаго з варыянтаў напісання плана адукацыйнай работы з дзецьмі ранняга і дашкольнага ўзросту па рэалізацыі вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі прапануецца наступная структура. 1.Гадавыя задачы ўстановы дашкольнай адукацыі на навучальны год. 2.Навукова-метадычнае забеспячэнне (крыніцы планавання: асноўная, дадатковая літаратура ў рамках самаадукацыі). 3.Спіс дзяцей па падгрупах (для груп ранняга ўзросту і рознаўзроставых груп), (подгрупповая праца ў астатніх групах арганізуецца пры наяўнасці адпаведных умоў). Спіс дзяцей у падгрупе не павінен быць пастаянным, на працягу года ён можа змяняцца з улікам ўзроўню развіцця кожнага дзіцяці. 4.Циклограмма (абавязковыя кампаненты арганізацыі розных відаў сумеснай дзейнасці педагога і дзяцей на працягу дня). У циклограмму таксама ўключаюцца: час, адведзенае для спецыяльна арганізаваных формаў (гульняў, заняткаў), у тым ліку басейне, дні і час, адведзены для правядзення фізкультурных досугов, музычных забаў, арганізацыі адукацыйных паслуг звыш базавага кампанента. Циклограмма распрацоўваецца на год (карэктуецца пры неабходнасці) у адпаведнасці з распарадкам дня кожнай узроставай групы і ўмоў функцыянавання ўстановы дашкольнай адукацыі. 5.Узаемадзеянне з сям'ёй Педагагічны работнік плануе на месяц разнастайныя формы супрацоўніцтва з сям'ёй выхаванцаў з улікам маючых адбыцца мерапрыемстваў групы і агульных мерапрыемстваў дашкольнай установы. Штодзённая праца педагога з сем'ямі выхаванцаў павінна быць накіравана на забеспячэнне сістэматычнай інфармаванасці бацькоў аб знаходжанні выхаванцаў у дашкольнай установе, у мэтах забеспячэння адзіных падыходаў у выхаванні і развіцці дзіцяці, падтрымання пастаяннага кантакту з сям'ёй. 6. Індывідуальная праца з дзецьмі. Мэтазгодна індывідуальную працу з дзецьмі планаваць па адукацыйных абласцях на кожную тыдзень месяца на аснове папярэдніх штодзённых назіранняў педагога і з улікам аналізу вынікаў дзіцячай дзейнасці. Карэкцыйная праца плануецца і ажыццяўляецца педагогам-псіхолагам і іншымі спецыялістамі дашкольнай установы. 7.Гартаванне (планаванне і штодзённае правядзенне на працягу дня абавязковых мерапрыемстваў з улікам прынцыпаў загартоўвання, узроставых асаблівасцяў дзяцей, сезонных змяненняў). 8.Здароўе і асабістая гігіена (задачы) 9. Культура харчавання (задачы) 10.Бяспека жыццядзейнасці (задачы) (планаванне задач і штодзённае іх выкананне ў адпаведнасці з распарадкам дня). 11. Рухальная дзейнасць (актыўнасць). (Планаванне і забеспячэнне ўдзелу дзяцей у мерапрыемствах актыўнага адпачынку, гульнявой дзейнасці, рухальнай актыўнасці ў мерапрыемствах распарадку дня, стварэнне ўмоў для самастойнай рухальнай дзейнасці дзяцей). Арганізаваная рухальная дзейнасць (ранішняя гімнастыка, фізкультхвілінкі, рухомыя гульні і фізічныя практыкаванні на прагулцы, фізкультурны вольны час, фізкультурны свята, дзень здароўя) плануюцца і праводзяцца ў розныя адрэзкі часу. Заняткі па адукацыйнай вобласці «Фізічная культура» плануюцца і праводзяцца па раскладзе ў адпаведнасці з навучальным планам кожнай узроставай групы (у раздзеле плана «Спецыяльна арганізаваная дзейнасць»). - Ранішняя гімнастыка (плануецца на першую-другую, трэцюю-чацвёртую тыдня з дапаўненнямі і усложнениями ў другой і чацвёртай тыдні). Комплекс практыкаванняў падбіраецца і з улікам месца правядзення ранішняй гімнастыкі. (Магчыма выкарыстанне картатэкі). -Фізкультурная паўза (1-2 гульні малой і сярэдняй рухомасці). -Рухомыя гульні і фізічныя практыкаванні на першай і другой шпацырах. - Актыўны адпачынак: -фізкультурны вольны час (1раз у месяц – у другой малодшай групе, (2 разы ў месяц – у сярэдняй і старэйшай групах) (выхавальнік, кіраўнік фізічнага выхавання распрацоўваюць план правядзення фізкультурных досугов); -фізкультурны свята (2 (4 - у групах ад 5-7 гадоў) разы ў год) (праграму распрацоўвае кіраўнік фізічнага выхавання, у плане выхавальнік пазначае дату правядзення мерапрыемства і прымае актыўны ўдзел у падрыхтоўцы і правядзенні свята); -дзень здароўя (4 разы ў год) (складаецца агульная праграма правядзення дня здароўя ў установе дашкольнай адукацыі, ўключаюцца мерапрыемствы ўсіх дашкольных груп, у плане выхавальнікам адзначаецца дата правядзення). Самастойная рухальная дзейнасць (адводзіцца час: раніцай, пасля сняданку, на першай прагулцы, пасля сну, на другі прагулцы, вечарам і ў розных відах дзіцячай дзейнасці). 

Сям'я з'яўляецца першасным і найважнейшым звяном у ланцугу сацыяльных арганізацый, дзе дзіця, перш за ўсё, спазнае навакольны свет, засвойвае маральныя нормы, правільнае стаўленне да людзей, г. зн. усё тое, што вызначае затым яго маральны аблічча. Велізарны ўплыў, якое сям'я аказвае на маральнае выхаванне дзіцяці, вызначаецца тым, што, па-першае, гэта ўплыў носіць глыбока эмацыйны, т. к. грунтуецца на роднаснай прыхільнасці і любові, што асабліва важна для дзяцей дашкольнага ўзросту; па-другое, выхаваўчыя ўздзеяння, якія аказваюцца на дзіця ў сям'і, характарызуюцца сталасцю і працягласцю, праявай у розных жыццёвых сітуацыях; па-трэцяе, у сям'і маюцца велізарныя аб'ектыўныя магчымасці для сістэматычнага ўключэння дзяцей у бытавую, гаспадарчую дзейнасць, што з'яўляецца важным умовай маральнага развіцця асобы. Аднак далёка не ў кожнай сям'і цалкам і ў патрэбным кірунку рэалізуюцца яе выхаваўчыя магчымасці. Цяжкасці сямейнага выхавання можна растлумачыць рознымі прычынамі: негатыўным стаўленнем да дзіцяці з прычыны сямейных бязладзіцы; празмернай занятасцю бацькоў у сферы внесемейной дзейнасці; адсутнасцю адзіных патрабаванняў да дзіцяці, як у саміх бацькоў, так і бацькоў старэйшага пакалення; нізкай педагагічнай культурай. Усе асноўныя недахопы сямейнага выхавання можна ў некаторай ступені згладзіць павышэннем педагагічнай культуры, тлумачэннем тых наступстваў, да якіх могуць прывесці недапрацоўкі бацькоў у гэты перыяд, таму праблема педагагічнага кіраўніцтва сямейным выхаваннем патрабуе асаблівай увагі з боку педагогаў дашкольнай установы. Каб стварыць у кожнай сям'і спрыяльныя ўмовы для выхавання дзяцей, неабходна узброіць бацькоў пэўнымі псіхолага-педагагічнымі ведамі, практычнымі ўменнямі і навыкамі. Неабходна добра вывучыць кожную канкрэтную сям'ю, ўзрост бацькоў, іх адукацыю, агульны культурны ўзровень, погляды на выхаванне дзяцей і многае іншае, для таго, каб аказаць ёй дзейсную дапамогу ў пераадоленні памылак у выхаванні, падтрымаць упэўненасць у сваіх сілах. Таму дыферэнцыраваны падыход да сям'і з'яўляецца найважнейшым умовай павышэння педагагічнай культуры бацькоў, удасканалення працэсу выхавання. Як паказвае практыка, у педагагічнай дапамогі маюць патрэбу ўсе без выключэння бацькі. Зразумела, дапамога гэтая павінна быць кваліфікаванай і дзейснай. У сувязі з гэтым неабходна адзначыць, што індывідуальны падыход да бацькоў прадугледжвае выкананне наступных педагагічных прынцыпаў: стварэнне ўзаемнага даверу ў адносінах з бацькамі ўлік своеасаблівасці ўмоў жыцця кожнай сям'і, узросту бацькоў, узроўню падрыхтаванасці ў пытаннях выхавання спалучэнне індывідуальнага падыходу да кожнай сям'і з арганізацыяй працы з усімі бацькамі ўзаемасувязь розных форм работы з бацькамі адначасовае ўплыў на бацькоў і дзяцей забеспячэнне ў рабоце з бацькамі пэўнай паслядоўнасці, сістэмы. Для глыбокага вывучэння ўмоў сямейнага выхавання, характару бацькоў, патэнцыйных педагагічных магчымасцяў сям'і, педагогу важна скласці ўсебаковую яе характарыстыку. У дадзеных метадычных рэкамендацыях педагогам прапануюцца методыкі вывучэння сацыяльна-бытавых і псіхолага-педагагічных параметраў сям'і, якія дапамогуць скласці найбольш поўны яе «партрэт». Пры складанні характарыстыкі сям'і неабходна выразна ўяўляць, якія фактары аказваюць найбольш дзейсны ўплыў на маральнае выхаванне ў сям'і дзяцей. Таму ў самым пачатку даецца агульны план вывучэння сям'і. Затым прапануюцца блокі пытанняў, накіраваных на вывучэнне розных параметраў сям'і, прычым кожны з блокаў можна выкарыстоўваць як анкету, план гутаркі з бацькамі, план назірання за характарам сямейнага выхавання. Праводзячы анкетаванне, варта ўлічваць, што не заўсёды бацькі адкрыта і аб'ектыўна будуць адказваць на вашыя пытанні, аднак і ў гэтым выпадку, апытанне можа аказаць пэўную педагагічную карысць, т. к. самі пытанні могуць прымусіць бацькоў задумацца аб правільнасці якія выкарыстоўваюцца імі метадаў выхавання, аб праблемах развіцця іх дзіцяці. Акрамя таго, атрыманыя шляхам апытання дадзеныя можна і трэба праверыць іншымі спосабамі (добра прадуманымі гутаркамі, назіраннямі). Рэкамендуем усе атрыманыя дадзеныя занасіць у спецыяльны сшытак па вывучэнні сем'яў выхаванцаў, дзе для кожнай з іх адводзіцца некалькі старонак. Гэта дазволіць ўлічваць дасягнення, аналізаваць няўдачы, лепш зразумець кожную сям'ю. Агульны план вывучэння сям'і Склад сям'і, узрост бацькоў, іх адукацыйны ўзровень. Жыллёвыя і матэрыяльныя ўмовы. Стаўленне бацькоў да сваёй прафесіі і грамадскай дзейнасці. Культурны ўзровень бацькоў: - наяўнасць бібліятэкі ў сям'і; - якія кнігі чытаюць; - сочаць за перыядычным друкам; - наведваюць ці кіно; - наведваюць ці тэатры і канцэрты; - наведваюць ці выставы. Агульная сямейная атмасфера: - добразычлівая, - няўстойлівае, - абыякавая, - панурая, недоброжелательная. Хто з бацькоў больш за ўсё займаецца выхаваннем дзіцяці? Што бацькі лічаць важным у выхаванні, развіццё якіх якасцяў ставяць на першы план? ( Паслухмянасць, творчую актыўнасць, самастойнасць). Што з'яўляецца прадметам асноўны клопату бацькоў: - здароўе дзяцей; - развіццё разумовых здольнасцяў; - мастацкіх здольнасцяў; - маральных якасцяў. Стаўленне бацькоў і іншых членаў сям'і да дзіцяці: - сверхопекающее; - роўнае, клапатлівае; - абыякавае; - пераважная асобу дзіцяці. Сістэма выхаваўчых уздзеянняў: - ўзгодненасць ўсіх членаў сям'і ў пытаннях выхавання; - непаслядоўнасць, наяўнасць канфліктаў на глебе выхавання; - адсутнасць выхавання як сістэмы мэтанакіраваных уздзеянняў. Арганізацыя сумесных форм дзейнасці ў сям'і: - уцягванне дзіцяці ва ўсе хатнія справы і клопаты; - эпизодическое ўскладанне на дзіцяці асобных абавязкаў; - агароджу дзіця ад усіх падзей і спраў сямейнага жыцця. Узровень псіхолага-педагагічных ведаў і практычных уменняў: - наяўнасць пэўных ведаў і гатоўнасць іх папаўняць; - абмежаванасць ведаў, але згодлівасць да педагагічнаму асвеце; - нізкі ўзровень ведаў і нежаданне задумвацца над праблемамі выхавання. Ажыццяўленне кантролю за паводзінамі і дзейнасцю дзіцяці: - сістэматычнае; - нерэгулярнае; - поўнае адсутнасць кантролю. Стаўленне да дзіцячага садку: - станоўчае; - абыякавае; - негатыўнае. Узаемадзеянне сям'і з дзіцячым садам: - сістэматычнае; - эпизодическое.